Əhli-Beyt (əleyhimus səlam) – Beynəlxalq Xəbər Agentliyi- ABNA: İRNA Xəbər Agentliyinin verdiyi məlumata görə, Fransadakı Luvr Muzeyindən böyük və görünməmiş bir oğurluqdan sonra bu muzey yenidən xəbər başlıqlarında yer aldı. Lakin deyilməyən şey, Luvrdakı bir çox qədim əsərin İran da daxil olmaqla Qərbi Asiya ölkələrindən talan edilməsidir.
Parisdəki Luvr Muzeyinin dəhlizlərində, minlərlə tarixi şah əsərin üzərində yumşaq işıqların parladığı dəhlizlərdə, İran mədəni əsərləri kolleksiyası Qərbi Asiyanın qədim sivilizasiyasından ulduzlar kimi parlayır.
İranın şöhrətinin simvolu olan bu xəzinələr təkcə gözəllik hekayəsini danışmır, həm də tarixin qeyri-bərabər fəsillərinin izlərini daşıyır; müstəmləkəçi talanlarının və qanunsuz köçürmələrin bu irsin vətən qucağına qaytarılması ilə bağlı hüquqi və etik müzakirələrə səbəb olduğu fəsillər.
Bu köçürmələr yalnız Qacar və Pəhləvi dövründəki qeyri-bərabər müqavilələrin nəticəsi deyil, həm də Avropanın müstəmləkə mədəni siyasətinin simvoludur.
Luvrda İran əsərlərinin tarixi
550.000-dən çox əsərin yerləşdiyi Luvr, Avropa müstəmləkə dövründən bəri şərq əsərlərinin toplanmasında mühüm rol oynayıb. Luvrun o vaxtkı direktoru Jan-Lük Martinez 2016-cı ildə muzeyin kolleksiyasındakı İran əsərlərinin sayı ilə bağlı dəqiq bir rəqəm olmadığını bildirmişdi. Lakin digər məlumatlara görə, Luvr dünyanın aparıcı muzeylərindən biridir və İran tarixi və mədəniyyətinin mühüm bir hissəsini özündə saxlayır.
Qacar və Pəhləvi dövrlərində Qərb güclərinin təsiri altında aparılan arxeoloji qazıntılar minlərlə əşyanın Avropaya köçürülməsinə səbəb olub. Məsələn, 1895-ci ildə Fransa hökuməti İran boyunca antik əşyalar kəşf etmək üçün müstəsna hüquq əldə etdi və qeyri-bərabər müqavilələrə əsasən İranın tarixi abidələri və qalıqları iki hissəyə bölündü: yarısı İrana, yarısı isə Fransaya. Bu tendensiya Luvrda İran əsərlərinin geniş yayılmasına yol açdı.
Diqqətəlayiq Nümunələr: Oğurlanmış plitələrdən Kəlmakerə Mağarasından olan əşyalara qədər
Ən diqqətəlayiq hallardan biri Tehrandakı binalardan oğurlanmış və Luvr Muzeyinin "İslam İranı" bölməsində nümayiş etdirilən tarixi plitələrlə bağlıdır. Səfəvi və Qacar dövrlərinə aid olan bu plitələrin İran paytaxtındakı tarixi məscidlərdən və hamamlardan çıxarılaraq qanuni icazə olmadan Fransaya köçürülməsidir. İran mədəni irs mütəxəssisləri bu köçürməni qaçaqmalçılıq və talan hesab edir və soruşurlar: "Tehrandan oğurlanmış tarixi plitələrin Luvrda nə işi var?"
Həmçinin, görkəmli İran rəssamı Kamal əl-Mülkün bəzi əsərləri Luvrda saxlanılır.
Arxeologiya sahəsində Luristandakı Kəlmakerə Mağarası acı bir nümunədir. Dünyanın altıncı ən böyük xəzinəsi kimi tanınan mağara 2005-ci ildə kəşf edilmiş və oradan ritonlar, lövhələr və bürünc heykəlciklər kimi əşyalar talan edilmişdir. Bu əşyaların bir çoxu, o cümlədən saxsı qablar və bürünc qablar Luvr kimi muzeylərə aparılmışdır.
İranın mədəni əsərlərin geri qaytarılması üçün hüquqi və diplomatik səyləri
Son illərdə İran Fransadakı Luvr Muzeyi də daxil olmaqla Qərb muzeylərindən talan edilmiş mədəni əsərlərin geri qaytarılması üçün geniş səylər göstərərək hüquqi və diplomatik yanaşmalara diqqət yetirib. Məlumatlara görə, 2005-ci ildən bəri 3000-dən çox oğurlanmış və qaçaqmalçılıq yolu ilə gətirilmiş əşyalar ölkəyə qaytarılıb və hazırda beynəlxalq məhkəmələrdə və diplomatik kanallar vasitəsilə 13 tarixi əmlakın geri qaytarılması işi davam etdirilir.
Bundan əlavə, İran Qərb hərracçılarına qarşı hüquqi işlərdə, məsələn, Pəhləvi ailəsinin əmlakının Fransadan və digər ölkələrdən geri qaytarılması cəhdində artefaktların qanunsuz çıxarılmasını sübut etmək üçün beynəlxalq müqavilələrdən istifadə edib və Belçika məhkəməsinin 2014-cü ildə (35 illik təqibdən sonra) antik əşyaların qaytarılması ilə bağlı qərarı kimi uğurlar qazanıb. Hüquq mütəxəssisləri diplomatik təzyiqin gücləndirilməsinin və Luvrdan artefaktların geri qaytarılmasını sürətləndirmək üçün UNESCO konvensiyalarından istifadənin vacibliyini vurğulayırlar ki, bu da təkcə milli irsin qorunmasına kömək etmir, həm də İranın beynəlxalq arenada mədəni hüquqlarının bərpasını simvolizə edir.
Milli irsin geri qaytarılması; İran qüruru və kimliyinin dirçəldilməsi
Luvrda İran artefaktlarının qorunması, gözardı edilə bilməyən müstəmləkə talançılığının və qanunsuz oğurluğun simvoludur. Bu irsin əsl sahibi olan İran, diplomatiyanı və hüquqi fəaliyyətləri gücləndirməklə tarixdəki payını geri almalıdır. Luvr Muzeyi nəinki dünya xəzinəsi deyil, əksinə hələ sağalmamış müstəmləkə yaralarını xatırladır.
Sizin rəyiniz